ေတာ္လွန္ဂတ္ေမ

“ေတာ္လွန္ရီးဆိုစြာ မွည့္ေရခါ ၾကြီက်လာတတ္ေတ ပန္းသီးတစ္လုံးမဟုတ္။

ၾကြီက်ေအာင္ လုပ္ရေရအမ်ိဳးယာ ၿဖစ္ေတ။

Revolution is not an apple that is falls when it is rape.

You have to make it fall.”

Che Guevara

၁၁၄၆ ခုႏွစ္ ၿပာသိုလကြယ္နိကပင္စလို႔ ရခိုင့္အခ်ဳပ္အခ်ာအာဏာ က်ရႈံးလားခရေရ။ ယင္းနိ ယင္းအခ်ိန္ကစလို႔ ရခိုင္တမ်ိဳးသားလုံး ဗမာ့နယ္ခ်ဲ႔ရို႕၏ လက္ေအာက္ခံ ကၽြန္သေဘာက္ ဘဝသို႔ က်ေရာက္လားခရစြာ ေဒနိ႔ ေဒအခ်ိန္ထိၿဖစ္ပါေရ။

“ကၽြန္ၿဖစ္နိန္ေရ လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳးအတြက္

ေတာ္လွန္ရီးထက္အေရးၾကီးေရ လုပ္ငန္းမဟိ။”

ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ထြန္းၿမတ္ႏိုင္

ရကၡိဳင့္တပ္မေတာ္ စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္

ရကၡိဳင့္တပ္မေတာ္ (Arakan Army-AA) စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ ထြန္းၿမတ္ႏိုင္က သူ႔မိန္႔ခြန္းမွာ ထည့္ေၿပာထားစြာကို မွတ္သားဖူးပါေရ။

ဟုတ္ပါေရ။ မဟာသမတရာဇာမင္း က်ရႈံးလားေရ ေနာက္ပိုင္းကပင္ စလို႔ က်ေနာ္ရို႕ ရခိုင္တိစြာ ရခိုင္ရို႕ အခ်ဳပ္အခ်ာ အာဏာကို ရခိုင္ရို႕တိ ၿပန္ပိုင္ဆိုင္ရဖို႔ ပုံစံအမ်ိဳးမ်ိဳးနန္႔ေတာ္လွန္လာကတ္ေတ။ ေဒနိ႔အခ်ိန္အထိလည္း ေတာ္လွန္နိန္ဂတ္တုန္းသိမ့္။ အခ်ဳပ္အခ်ာ အာဏာကို ၿပန္လို႔ မရသမွ်ကာလပါတ္လုံး ဆက္လက္ ေတာ္လွန္နိန္ဂတ္ရဖို႔သိမ့္ၿဖစ္ပါေရ။ ယဒါေလ့ အဂုခ်ိန္ထိ ရခိုင္ရို႕တိလိုနိန္ေရ ေအာင္ၿမင္မႈကို မရႏို္င္ဂတ္သိမ့္။

ေတာ္လွန္ရီး လုပ္ေတ ရခိုင္သားတိုင္းက ေၿပာဂတ္ေတ မ်ိဳးခ်စ္ဂတ္ရဖို႔၊ စည္းလုံးဂတ္ရဖို႔၊ ညီညြတ္ဂတ္ရဖို႔၊ စည္းလုံးၿခင္းသည္ အင္အား၊ စည္းလုံးမွ ငရို႕တိ လိုခ်င္ေရ ေရႊေရာင္ အနာဂတ္ အဖရခိုင္ၿပည္ၾကီးကို ၿမင္ခြင့္ရဂတ္ဖို႔။

လမ္းမွာ တိြသမွ် ရခိုင္သား အမူးသမားမက်န္ မိန္းၾကည့္ပါ။ အစ္ကို ရခိုင္သား အမ်ိဳးကိုခ်စ္လားလို႔။ မ်ိဳးမခ်စ္လို႔ေၿပာေရ ရခိုင္သား တစ္ေယာက္လည္းဟိလီဖို႔မထင္ပါ။ ရခိုင္သားတိက မြီးရာပါ ဗီဇအရ မ်ိဳးခ်စ္ဂတ္ေတ။ သို႔ေသာ္လည္း ရခိုင့္ လူ႔ေဘာင္ လူ႔အသိုင္းမွာ ညီညြတ္မႈဆိုစြာ ေဒနိထိ လက္ဆုတ္ လက္ကိုင္ၿပဖို႔ ခက္နိန္သိမ့္ေယ။

ယင္းခ်င့္ ဇာေၾကာင့္လဲ ဆိုေရ မိန္းခြန္းကို မိန္းဂတ္ရဖို႔ ၿဖစ္ပါလတ္ေတ။ က်ေနာ့္အနိန္နန္႔ ေကာက္ခ်က္ခ်လို႔ေၿပာရဖို႔ဆိုေကေတာ့ခါ အနာနန္႔ဆီး တတည့္မက်လို႔ ရခိုင္ရို႕တိ လိုနိန္ေရ အခ်ဳပ္အခ်ာ အာဏာကို ၿပန္လို႔ ရယူပိုင္ဆိုင္ႏိုင္ေလာက္ေတ စုစည္းမႈ တစ္ခုကို မရႏိုင္ကတ္သိမ့္လို႔ယာၿဖစ္ပါေရ။

ေတာ္လွန္ရီးဆိုေရ နိန္ရာမွာလည္း ေတာ္လွန္ရီးအမ်ိဳးအစားေပါင္း ကေကာင္းအမ်ားၾကီးဟိပါေရ။ ရခိုင္ရို႕တိပိုင္ အခ်ဳပ္အခ်ာအာဏာ က်ရႈံးနိန္ေရ လူမ်ိဳး တစ္မ်ိဳးအတြက္ အနာနန္႔ဆီး တတည့္က်ေအာင္ ဇာပိုင္လုပ္ဂတ္ရဖို႔လဲ ဆိုစြာကို အရိစတိုတယ္ (Aristotle) ဖီလာဆိုဖာ ဆရာၾကီး ဖြင့္ဆိုထားေရ ေတာ္လွန္ရီး (၂) မ်ိဳးကို ခ်ၿပီးပီးခ်င္ပါေရ။ ေဒေတာ္လွန္ရီး (၂) မ်ိဳးကို နားလည္ၿပီးေရေနာက္ က်ေနာ္ရို႕ ရခိုင္တိအနိန္နန္႔ ဇာပိုင္ ေတာ္လွန္ရီးမ်ိဳးကို လုပ္သင့္လဲဆိုစြာကို နားလည္ၿပီးေက မွန္ကန္ေရ ေတာ္လွန္ရီး ခံယူခ်က္နန္႔ စုစည္းမႈ တစ္ရပ္ကို လုပ္ႏိုင္လိမ့္ေမလို႔ ယုံၾကည္ပါေရ။

 Aristotle described two types of political revolution:

1.  Complete change from one constitution to another

2.  Modification of an existing constitution

အရိစတိုတယ္ ခ်ၿပေရ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ ေတာ္လွန္ရီး ႏွစ္ရပ္ဟိပါေရ

ယင္းခ်င္းတိကေတာ့ခါ

    (၁) ဖြဲ႔စည္းပုံအၿခီခံဥပေဒ တစ္ခုကနိန္ ေနာက္ဖြဲ႔စည္းပုံအၿခီခံဥပေဒတစ္ခုသို႔ လုံးဝအၿပီးပိုင္ ေၿပာင္းလဲပစ္ၿခင္း

    (၂) တည္ဆဲ ဖြဲ႔စည္းပုံအၿခီခံ ဥပေဒ တစ္ရပ္ကို ၿပန္ပနာ မြမ္းမံၿခင္း

ဆိုၿပီးေက ေတာ္လွန္ရီး သီအိုေရ ပုံစံ (၂) မ်ိဳးကို ခ်ၿပထားပါေရ။ ေဒ ႏွစ္မ်ိဳးထဲမွာ ထီးပိုင္ နန္းပိုင္ အၿခီအနီကနိန္ ဗမာ့လက္ေအာက္ခံ ကၽြန္သေဘာက္ဘဝသို႔ေရာက္နိန္ေရ က်ေနာ္ရို႕ ရခိုင္တိ ဇာပိုင္ေတာ္လွန္ရီးမ်ိဳးကို လုပ္ေဆာင္သင့္လဲ အေသအခ်ာဆုံးၿဖတ္သင့္ပါေရ။

ယင္းေတာ္လွန္ရီး သီအိုရီ နံပါတ္ (၁) ကေတာ့ခါ

လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ရီးနန္႔ အၿပီးအပိုင္ ေၿပာင္းလဲ ယူရဖို႔ ေတာ္လွန္ရီး ၿဖစ္ပါေရ။ ဇာလို႔ဆိုခေက လက္ရွိ က်ေနာ္ရို႕ ရခိုင္ၿပည္မွာ လက္ခံက်င့္သုံးနိန္ေရ ဖြဲ႔စည္းပုံအၿခီခံ ဥပေဒဆိုစြာေယ ရခိုင္ရို႕တိစိတ္ၾကိဳက္ ရြီးဆြဲထားေရ ဥပေဒမဟုတ္သည့္အၿပင္ ရခိုင္ရို႕တိကို ဂုတ္သြီးစုတ္ဖို႔ ရြီးဆြဲထားေရ ဥပေဒ ၿဖစ္ပါေရ။ ရခိုင္ရို႕တိအတြက္ ရပိုင္ခြင့္ လုပ္ပိုင္ခြင့္ ဇာတစ္ခုလည္းမဟိ။

နံပါတ္ (၂) ေတာ္လွန္ရီးကေတာ့ခါ

ေဒနိ႔ ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံတိမွာ က်င့္သုံးနိန္ဂတ္ေတ လႊတ္ေတာ္ ႏိုင္ငံရီး၊ ပါတီ ႏိုင္ငံရီးေတာ္လွန္ရီးနန္႔ မိမိရို႕တိ မၾကိဳက္ မႏွစ္သက္ေတ ဥပေဒ တစ္ရပ္ရပ္ သို႔မဟုတ္ ဥပေဒတိကို လႊတ္ေတာ္တြင္းမွာ တရားဝင္ ၿပဳၿပင္မြမ္းမံဖို႔ ၾကိဳးစားၿခင္းေတာ္လွန္ရီး ၿဖစ္ပါေရ။ ေဒပိုင္ေတာ္လွန္ရီး စနစ္နန္႔ ရခိုင္ရို႕တိမွာ ဆုံးရႈံးနိန္ေရ ရခိုင္ရို႕မူပိုင္၊ ရခိုင္ရို႕ ကံၾကမၼာကို ရခိုင္ရို႕တိလက္နန္႔ စီမံခြင့္ကို လုံးဝမရႏိုင္။ ရခိုင္သားတိုင္း နားလည္လိုက္ဖို႔ ထင္ပါယင့္။ ၂၀၁၅ ရြီးေကာက္ပြဲမွာ ANP ရခိုင္အမ်ိဳးသားပါတီက ရခိုင္တၿပည္လုံးအတိုင္းအတာနန္႔ မဲအမ်ားဆုံး အႏိုင္ရပါတီ တစ္ခု ၿဖစ္ၿပီးေက ၿမန္မာႏိုင္ငံလုံး ဆိုင္ရာမွာေတာင္ တတိယ မဲအမ်ားဆုံးနန္႔ အႏိုင္ရပါတီ ၿဖစ္ခပါေရ။ ယဒါေလ့ေသာ့ ရခိုင္ၿပည္လႊတ္ေတာ္အစိုးရအဖြဲ႕ကို ရခိုင္ၿပည္မွာ အႏိုင္ရပါတီက စိတ္ၾကိဳက္ ဖြဲ႔စည္းခြင့္မရခ။ ယင္းခ်င္းစြာေယ ဗမာရို႕တိ က်င့္သုံးနိန္ေရ ႏိုင္ငံရီးေပၚလစီက ဇာလဲ၊ တိုင္းရင္းသား လူနည္းစုတိအတြက္ ဗမာ့ ဒီမိုကေရစီ အခမ္းက႑မွာ ဇာအဆင့္မွာထားဟိလဲဆိုစြာကို မီးေမွာင္းထိုးၿပၿခင္းၿဖစ္ပါေရ။ ယင္းပိုင္ဗ်ာယ္ တစ္ၿခား တစ္ၿခားေသာ အခမ္းက႑တိ ၿဖစ္ေတ ဘ႑ာေငြ ခြဲေဝသုံးစြဲရီးက႑တိမွာလည္း အမ်ိဳးမ်ိဳးနန္႔ ခ်ိဳးႏွိမ္ခံရေရ။

အရိစတိုတယ္ ခ်ၿပီးထားေရ ႏိုင္ငံရီးဆိုင္ရာ ေတာ္လွန္ရီး ႏွစ္ရပ္မွာ ဇာပိုင္ ေတာ္လွန္ရီးမ်ိဳးနန္႔ ကၽြန္ေနာ္ရို႕ပိုင္ အခ်ဳပ္အခ်ာ အာဏာ ဆုံးယႈံးနိန္ေရ လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳးအတြက္ အသင့္ေတာ္ဆုံးလဲ ဆိုစြာကို နားလည္ကတ္လိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါေရ။

ႏိုင္ငံမဟိဘဲ ယင္းလူမ်ိဳးကို အသိအမွတ္ၿပဳႏိုင္ေရ အမွတ္သေကၤတ၊ အခြင့္အရီး၊ အသံ၊ လုံၿခဳံမႈ၊ လူ႔ဂုဏ္သိကၡာ ဆိုစြာမဟိႏိုင္ပါ။ ယင္းေၾကာင့္ ရခိုင္သားရို႕ ဇာၿမိဳ႕နယ္ ဇာေဒသကပင္ၿဖစ္ၿဖစ္ ဇာေလာက္ပင္ ခ်မ္းသာနိန္ ခ်မ္းသာနိန္၊ ပညာတတ္တတ္ ႏိုင္ငံမဲ့ လူမ်ိဳးက ႏိုင္ငံမဲ့ လူမ်ိဳးပါ။ ႏိုင္ငံမဲ့ လူမ်ိဳး တစ္မ်ိဳးအေနနန္႔ လုပ္သင့္လုပ္ထုိက္စြာက စစ္မွန္ေရ ေတာ္လွန္ရီး ၿဖစ္ပါေရ။

နိဂုံးအေနနန္႔ ကၽြန္ေနာ္ရခိုင္တိ စုေပါင္းအားနန္႔ စစ္မွန္ေရ ေတာ္လွန္ရီးကို လုပ္ကတ္ပါေမ လို႔ တိုက္တြန္း ေၿပာၾကားပါရစီ။

ကေလာင္။  ။ထြန္းလင္း